عملیات استخراج یکی از مراحل کلیدی در فرآیند معدن کاری است که به استخراج و انتقال مواد معدنی از دل زمین به سطح، پرداخته می‌شود. این عملیات از پیچیدگی های فراوانی برخوردار است و نیاز به برنامه ریزی دقیق، تجهیزات پیشرفته و نیروی انسانی متخصص دارد. موفقیت در عملیات استخراج تأثیر مستقیمی بر بازدهی مالی پروژه های معدنی دارد و می تواند میزان هدر رفت منابع و آسیب‌های زیست محیطی را به حداقل برساند. در این مقاله، با عماد مهدی‌فر، مدیرعامل شرکت تیمسکو، گفت و گویی مفصل داریم و به بررسی تمامی جنبه های عملیات استخراج از مراحل و روش ها تا چالش ها و فرصت های موجود در این حوزه خواهیم پرداخت.
مصاحبه با مدیر عامل تیمسکو
1: عملیات استخراج چیست و چرا اهمیت دارد؟
عماد مهدی‌فر: عملیات استخراج فرآیندی است که در آن مواد معدنی یا سنگ های ارزشمند از پوسته زمین استخراج شده و برای فرآوری و استفاده به سطح زمین منتقل می شوند. این عملیات شامل مجموعه ای از فعالیت ها مانند حفاری، انفجار، بارگیری و حمل و نقل مواد معدنی است. اهمیت عملیات استخراج در این است که بدون اجرای صحیح و اصولی آن، حتی غنی ترین معادن نیز به عنوان منبعی اقتصادی قابل استفاده نخواهند بود. موفقیت در عملیات استخراج به بهره وری بالاتر، کاهش هزینه ها و حفظ ایمنی محیط کار بستگی دارد.
سؤال 2: مراحل عملیات استخراج معدن چیست؟
عماد مهدی‌فر: عملیات استخراج معدن فرآیندی چندمرحله ای و پیچیده است که از برنامه ریزی اولیه تا بازسازی محیط پس از استخراج را شامل می شود. هر مرحله نیازمند دانش فنی، تجهیزات مناسب و نیروی انسانی متخصص است. این مراحل باید به دقت برنامه ریزی و اجرا شوند تا علاوه بر افزایش بهره وری، از آسیب های زیست محیطی و هدررفت منابع جلوگیری گردد. در ادامه به توضیح جامع هر یک از مراحل اصلی عملیات استخراج معدن می پردازم:
- آماده سازی معدن
آماده سازی معدن نخستین و یکی از مهم ترین مراحل در عملیات استخراج است. در این مرحله، زیرساخت های اساسی مانند جاده های دسترسی، تونل های اولیه، تأسیسات سطحی و سیستم های تهویه ایجاد می شوند. هدف اصلی از این مرحله، فراهم سازی شرایط مناسب برای آغاز حفاری و استخراج مواد معدنی است. آماده سازی صحیح معدن می تواند به طور قابل توجهی هزینه ها و زمان عملیات را کاهش دهد. این مرحله همچنین شامل ارزیابی ایمنی سایت، طراحی مسیرهای عبور و مرور و تأمین امکانات لازم برای نیروی انسانی است. - حفاری و انفجار
مرحله حفاری و انفجار نقش کلیدی در دسترسی به مواد معدنی و خرد کردن سنگ ها دارد. حفاری با استفاده از تجهیزات پیشرفته مانند دریل های هیدرولیکی انجام می گیرد و هدف آن ایجاد حفره هایی برای قرار دادن مواد منفجره است. پس از حفاری، مواد منفجره در حفره ها قرار داده شده و عملیات انفجار به صورت کنترل شده انجام می گیرد. دقت در طراحی و اجرای این مرحله بسیار مهم است؛ چراکه انفجارهای غیراصولی می توانند باعث هدررفت منابع معدنی، آسیب به تجهیزات و حتی حوادث ناگوار شوند. استفاده از فناوری های مدرن در این بخش، به کاهش اثرات مخرب زیست محیطی و افزایش کارایی کمک می کند. - بارگیری و حمل و نقل
در مرحله بارگیری و حمل و نقل، مواد معدنی استخراج شده به کمک ماشین آلات سنگین مانند لودرها، شاول ها و کامیون های معدنی بارگیری و به نقاط مشخص شده منتقل می شوند. این مرحله نیازمند برنامه ریزی دقیق برای جلوگیری از تأخیر و هدررفت منابع است. یکی از چالش های مهم در این بخش، مدیریت بهینه مسیرهای حمل و نقل و اطمینان از ایمنی کارگران و ماشین آلات است. استفاده از سیستم های هوشمند و فناوری های ردیابی می تواند به بهبود کارایی حمل و نقل کمک کند. علاوه بر این، مدیریت صحیح ترافیک و زمان بندی در محل معدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. - فرآوری اولیه مواد معدنی
پس از حمل مواد معدنی به نقاط مشخص شده، مرحله فرآوری اولیه مواد معدنی آغاز می گردد. در این مرحله، مواد معدنی خام تحت فرآیند های اولیه مانند خردایش، جداسازی و شستشو قرار می گیرند. این کار به کاهش حجم مواد حمل شده و افزایش خلوص مواد معدنی کمک می کند. در برخی از معادن، فرآوری اولیه در خود محل استخراج و در برخی دیگر در تأسیسات مجزایی انجام می شود. فرآوری صحیح و اصولی می تواند تأثیر زیادی بر بهره وری کلی پروژه و کاهش هزینه های حمل و نقل داشته باشد. - بازسازی و احیای محیط زیست
یکی از مراحل مهم و گاهی نادیده گرفته شده در عملیات استخراج معدن، مرحله بازسازی و احیای محیط زیست است. پس از اتمام عملیات استخراج، لازم است محیط معدن به حالت طبیعی خود بازگردانده شود. این مرحله شامل پر کردن چاله ها، تثبیت خاک، کاشت گیاهان و اطمینان از پایداری زیست محیطی منطقه است. بازسازی صحیح محیط زیست می تواند به کاهش اثرات مخرب عملیات استخراج بر اکوسیستم محلی کمک کند. در بسیاری از کشورها، قوانین سخت گیرانه ای برای بازسازی معادن وجود دارد و شرکت های معدنی موظف به اجرای آن ها هستند.
مقالاتی که دیگران می خوانند:
مصاحبه خبرگذاری شما و اقتصاد با جناب آقای عماد مهدی‌فر مدیر عامل شرکت تیمسکو و عضو اتاق بازرگانی تهران تحت عنوان “ظریف سپر بلای پزشکیان“
سوال 3: چه روش هایی برای عملیات استخراج وجود دارد؟
عماد مهدی‌فر: عملیات استخراج معدن به روش های مختلفی انجام می گیرد و انتخاب روش مناسب به عواملی مانند نوع ماده معدنی، عمق کانسار، موقعیت جغرافیایی، هزینه های عملیاتی و اثرات زیست محیطی بستگی دارد. روش های استخراج به دو دسته کلی استخراج سطحی (Surface Mining) و استخراج زیرزمینی (Underground Mining) تقسیم می شوند. هرکدام از این روش ها ویژگی ها، مزایا و چالش های خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی دقیق تر این روش ها می پردازیم:
۱. استخراج سطحی (Surface Mining)
استخراج سطحی یکی از رایج ترین روش های استخراج مواد معدنی است که معمولاً برای معادنی مورد استفاده قرار می گیرد که ذخایر آن ها نزدیک به سطح زمین قرار دارند. در این روش، لایه های سطحی خاک و سنگ به منظور دسترسی به مواد معدنی کنار زده می شوند.
- مزایا: هزینه های عملیاتی کمتری نسبت به استخراج زیرزمینی دارد، ایمنی بالاتر و فرآیند استخراج سریع تر انجام می گیرد.
- چالش ها: این روش باعث تخریب گسترده محیط زیست و تغییر چشم انداز طبیعی منطقه می شود.
- کاربردها: استخراج زغال سنگ، سنگ آهن، بوکسیت و مس در معادن روباز.
روش‌های رایج استخراج سطحی عبارت‌اند از:
- استخراج روباز (Open-Pit Mining): حفر چاله‌های بزرگ و باز برای دسترسی به ذخایر معدنی.
- استخراج نواری (Strip Mining): مناسب برای ذخایر افقی و کم‌عمق.
- استخراج پلاسر (Placer Mining): استفاده از جریان آب برای شستشو و جداسازی مواد معدنی ارزشمند.
این روش معمولاً در مناطقی با ذخایر سطحی و دسترسی آسان به مواد معدنی استفاده می‌شود.
2. استخراج زیرزمینی (Underground Mining)
استخراج زیرزمینی برای معادنی انجام می گیرد که ذخایر آن ها در اعماق زمین قرار دارند و دسترسی به آن ها از طریق سطح زمین امکان پذیر نیست. این روش معمولاً پیچیده تر و هزینه برتر از استخراج سطحی است اما برای استخراج مواد معدنی ارزشمند در عمق زمین ضروری است.
- مزایا: تخریب محیط‌زیست به حداقل می‌رسد و امکان دسترسی به ذخایر عمیق فراهم می‌شود.
- چالش‌ها: هزینه‌های عملیاتی بالا، نیاز به سیستم‌های تهویه مناسب و افزایش خطرات ایمنی برای کارگران.
- کاربردها: استخراج طلا، الماس، نیکل، مس و زغال‌سنگ در اعماق زمین.
روش‌های استخراج زیرزمینی عبارت‌اند از:
- استخراج اتاق و پایه (Room and Pillar): ایجاد شبکه‌ای از اتاق‌ها و ستون‌ها برای پایداری معدن.
- استخراج بلوکی (Block Caving): استفاده از نیروی گرانش برای فروپاشی بلوک‌های بزرگ از مواد معدنی.
- استخراج از طریق تونل‌های افقی (Drift Mining): حفر تونل‌های افقی برای دسترسی به کانسار.
این روش به دانش فنی پیشرفته و تجهیزات تخصصی نیاز دارد تا ایمنی و بهره‌وری در معدن حفظ شود.
3. استخراج هیدرولیکی (Hydraulic Mining)
استخراج هیدرولیکی روشی است که در آن از فشار بالای آب برای شستن مواد معدنی از دل خاک یا سنگ استفاده می شود. این روش معمولاً برای معادن رسوبی یا مناطقی که مواد معدنی به صورت لایه ای و رسوبی قرار دارند، کاربرد دارد.
- مزایا: سرعت بالای استخراج و امکان استفاده در مناطق صعب‌العبور.
- چالش‌ها: مصرف بالای آب و احتمال آلودگی منابع آبی اطراف معدن.
- کاربردها: استخراج طلا از رسوبات آبرفتی.
این روش برای ذخایری که به‌راحتی از طریق جریان آب قابل جداسازی هستند، ایده‌آل است.
برای خرید قطعات و لوازم یدکی ماشین آلات معدنی می توانید به فروشگاه تخصصی ماشین آلات معدنی، معدن کالا؛ مراجعه کنید.
4. استخراج انحلالی (Solution Mining)
در استخراج انحلالی، مواد معدنی با استفاده از حلال های شیمیایی از سنگ ها جدا شده و به سطح منتقل می شوند. این روش به خصوص برای معادنی که امکان استخراج مکانیکی وجود ندارد، استفاده می‌شود.
- مزایا: عدم نیاز به حفاری های سنگین و کاهش هزینه های عملیاتی
- چالش‌ها: احتمال آلودگی منابع آبی و نیاز به مدیریت دقیق مواد شیمیایی
- کاربردها: استخراج پتاس، نمک و برخی فلزات مانند مس و اورانیوم
این روش در مناطقی استفاده می شود که مواد معدنی به راحتی در حلال ها حل می شوند و امکان استخراج مستقیم وجود ندارد.
5. استخراج با ماشین‌آلات خودکار و روباتیک
پیشرفت فناوری باعث شده است که ماشین‌آلات خودکار و روباتیک به بخشی از فرآیند عملیات استخراج تبدیل شوند. این روش به ویژه در معادنی که شرایط کاری برای نیروی انسانی خطرناک است، مورد استفاده قرار می گیرد.
- مزایا: کاهش خطرات ایمنی، بهبود دقت در عملیات استخراج و کاهش هزینه های نیروی انسانی
- چالش‌ها: نیاز به سرمایه گذاری بالا و تعمیر و نگهداری مداوم تجهیزات
- کاربردها: استخراج زغال سنگ و فلزات در معادن زیرزمینی
ربات های حفاری و ماشین آلات خودران می توانند به طور مؤثری در عملیات استخراج کمک کنند و بهره وری را افزایش دهند.
6. استخراج با استفاده از فناوری‌های سنجش از دور (Remote Sensing)
سنجش از دور به عنوان یک ابزار مکمل در استخراج معدن استفاده می شود. این فناوری از داده های ماهواره ای و پهپادها برای شناسایی و ارزیابی ذخایر معدنی استفاده می کند.
- مزایا: امکان نظارت از راه دور و کاهش نیاز به حضور فیزیکی نیروی انسانی
- چالش‌ها: نیاز به تجهیزات پیشرفته و تجزیه و تحلیل داده های پیچیده
- کاربردها: شناسایی ذخایر سطحی و پیش بینی مناطق پرپتانسیل برای استخراج
سوال 4: چه تجهیزاتی در عملیات استخراج معدن استفاده می‌شود؟
عماد مهدی‌فر: عملیات استخراج معدن بدون تجهیزات و ماشین آلات مدرن و تخصصی امکان پذیر نیست. این تجهیزات برای انجام مراحل مختلف عملیات از حفاری و انفجار تا حمل و نقل و ایمنی مورد استفاده قرار می گیرند. انتخاب تجهیزات مناسب به نوع معدن، روش استخراج (سطحی یا زیرزمینی)، عمق کانسار و شرایط محیطی بستگی دارد. تجهیزات مدرن باعث افزایش دقت، کاهش زمان عملیات و بهبود ایمنی می‌شوند. در ادامه به مهم ترین تجهیزات مورد استفاده در عملیات استخراج معدن می پردازیم:
۱. تجهیزات حفاری (Drilling Equipment)
تجهیزات حفاری برای ایجاد سوراخ های دقیق در سنگ ها و لایه های زمین به منظور کارگذاری مواد منفجره یا جمع آوری نمونه ها استفاده می شوند.
- دریل‌های هیدرولیکی: این دستگاه ها از فشار آب برای حفاری در سنگ های سخت استفاده می کنند و به دلیل قدرت بالا و دقت زیاد، در معادن روباز و زیرزمینی کاربرد دارند.
- دریل‌های چرخشی (Rotary Drills): برای حفر سوراخ های عمیق و پهن در معادن زیرزمینی استفاده می شوند و معمولاً به سیستم های پیشرفته هدایت و کنترل مجهز هستند.
- دریل‌های دستی و سبک: در عملیات جزئی و یا مناطقی که دسترسی به دستگاه های بزرگ دشوار است، استفاده می شوند.
تجهیزات حفاری به عنوان گام اول در فرآیند استخراج، نقش بسیار مهمی در تعیین کارایی مراحل بعدی دارند.
۲. تجهیزات انفجار (Blasting Equipment)
در بسیاری از عملیات استخراج، به خصوص معادن روباز، از انفجارهای کنترل شده برای خرد کردن سنگ ها و ایجاد دسترسی به مواد معدنی مورد استفاده قرار می یگرد.
- مواد منفجره صنعتی: موادی مانند ANFO (آمونیوم نیترات و سوخت نفتی) به طور گسترده در معادن استفاده می شوند.
- دستگاه‌های کنترل از راه دور انفجار: این دستگاه ها امکان اجرای انفجارهای دقیق و ایمن را از فواصل دور فراهم می کنند.
- سیستم‌های ایمنی انفجار: مانند حسگرهای فشار و سیستم های مانیتورینگ برای جلوگیری از حوادث غیرمنتظره.
کنترل دقیق عملیات انفجار می تواند تأثیر زیادی بر کاهش هدررفت مواد معدنی و ایمنی معدن داشته باشد.
۳. تجهیزات بارگیری (Loading Equipment)
پس از حفاری و انفجار، مواد معدنی خردشده باید بارگیری و برای فرآوری به نقاط مشخصی منتقل شوند.
- لودرهای معدنی (Loaders): این ماشین ها برای بارگیری مواد معدنی در کامیون ها استفاده می شوند و به دلیل قدرت و ظرفیت بالا در معادن سطحی و زیرزمینی کاربرد دارند.
- شاول های معدنی (Shovels): ماشین آلاتی بزرگ که می توانند حجم زیادی از مواد معدنی را به سرعت جا به جا کنند.
- بیل های مکانیکی (Excavators): برای برداشت و بارگیری سنگ های خردشده از سطح زمین یا تونل ها استفاده می شوند.
تجهیزات بارگیری به عنوان حلقه واسط بین حفاری و حمل و نقل نقش حیاتی در بهره وری عملیات استخراج دارند.
پیشنهاد شرکت تیمسکو برای مطالعه بیشتر: معدن طلای زرشوران
۴. تجهیزات حمل و نقل (Transportation Equipment)
حمل و نقل مواد معدنی از محل استخراج به نقاط فرآوری یا انبار، یکی از حساس ترین مراحل عملیات استخراج است.
- کامیون های معدنی (Haul Trucks): این کامیون ها به طور خاص برای جا به جایی مقادیر عظیم مواد معدنی طراحی شده اند و ظرفیت حمل بسیار بالایی دارند.
- نوار نقاله ها (Conveyors): در برخی معادن، از نوار نقاله ها برای انتقال مواد از نقاط مختلف معدن به محل های فرآوری استفاده می شود.
- واگن های ریلی: در معادن زیرزمینی، واگن های ریلی برای حمل و نقل مواد به خارج از تونل استفاده می شوند.
مدیریت کارآمد سیستم حمل و نقل باعث کاهش تأخیرها و هزینه های عملیاتی خواهد شد.
۵. تجهیزات فرآوری اولیه (Primary Processing Equipment)
بخشی از فرآوری مواد معدنی ممکن است در همان محل استخراج انجام شود تا از هزینه های حمل مواد زائد جلوگیری گردد.
- دستگاه های خردایش (Crushers): این دستگاه‌ها مواد معدنی بزرگ را به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌کنند.
- دستگاه های جداسازی (Separation Equipment): برای جداسازی مواد معدنی از مواد زائد استفاده می‌شوند.
- دستگاه های شستشو (Washing Equipment): برای پاک سازی و آماده سازی مواد معدنی قبل از حمل به کارخانه های فرآوری استفاده می شوند.
فرآوری اولیه در محل استخراج به بهینه سازی فرآیند و کاهش هزینه ها کمک می‌کند.
۶. تجهیزات ایمنی (Safety Equipment)
ایمنی در معادن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تجهیزات ایمنی برای حفظ جان کارگران و کاهش خطرات استفاده می شوند.
- ماسک های تنفسی: برای محافظت از کارگران در برابر گاز های سمی و گردوغبار معدنی
- کلاه های ایمنی هوشمند: دارای سنسورهای هشدار دهنده برای شناسایی خطرات احتمالی
- سیستم های تهویه: برای تأمین هوای تازه در معادن زیرزمینی و جلوگیری از تجمع گازهای سمی
- سنسورهای گاز و رادارهای ایمنی: برای شناسایی نشتی گاز یا خطر ریزش تونل ها
تجهیزات ایمنی نه‌تنها جان کارگران را نجات می‌دهند بلکه به بهبود شرایط کاری کمک می‌کنند.
۷. تجهیزات نظارت و مدیریت (Monitoring and Control Equipment)
نظارت مستمر بر فرآیند استخراج باعث می گردد تا خطاها به سرعت شناسایی و اصلاح شوند.
- دوربین های نظارتی: برای پایش فعالیت ها در معادن سطحی و زیرزمینی
- سیستم های GPS و GIS: برای ردیابی ماشین آلات و تجهیزات در معادن
- نرم‌افزارهای مدیریت معدن: برای برنامه ریزی، تحلیل و مدیریت کارآمدتر عملیات
این تجهیزات به مدیران پروژه این امکان را می دهند تا فرآیندها را به صورت بلادرنگ بررسی و کنترل کنند.
سؤال 5: چالش های اصلی عملیات استخراج چیست؟
عماد مهدی‌فر: عملیات استخراج معدن فرآیندی پیچیده و چند وجهی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. این چالش ها می توانند از شرایط جغرافیایی و زیست‌محیطی گرفته تا عوامل انسانی و اقتصادی متغیر باشند. هرچند پیشرفت فناوری و استفاده از تجهیزات مدرن توانسته بسیاری از این موانع را برطرف کند، اما همچنان برخی چالش ها به عنوان موانع جدی در مسیر عملیات استخراج باقی مانده اند. در ادامه به مهم ترین چالش های عملیات استخراج می پردازیم:
- هزینه‌های عملیاتی بالا
یکی از بزرگ ترین چالش های عملیات استخراج، هزینه های بالای آن است. این هزینه ها شامل خرید و نگهداری تجهیزات سنگین، پرداخت حقوق نیروی کار متخصص، هزینه های سوخت و انرژی، و تأمین ایمنی در محیط های پرخطر می شود. به خصوص در معادن زیرزمینی، هزینه های عملیاتی به دلیل نیاز به تجهیزات پیچیده تر و زیرساخت های خاص به مراتب بالاتر است. همچنین، نوسانات قیمت جهانی مواد معدنی می‌تواند برنامه ریزی مالی پروژه های استخراج را تحت تأثیر قرار دهد. راهکارهایی مانند استفاده از فناوری های نوین، بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش هدررفت منابع می توانند به کنترل این هزینه ها کمک کنند. - چالش های زیست‌محیطی
تأثیرات مخرب زیست محیطی از دیگر چالش های بزرگ در عملیات استخراج است. استخراج مواد معدنی به ویژه از طریق روش های سطحی، می تواند منجر به تخریب گسترده پوشش گیاهی، آلودگی آب های زیرزمینی، فرسایش خاک و ایجاد گرد و غبار در منطقه شود. همچنین، نشت مواد شیمیایی سمی به منابع آبی اطراف معدن، می تواند به سلامت اکوسیستم های محلی آسیب جدی وارد کند. به همین دلیل، بسیاری از کشورها قوانین سخت گیرانه ای برای حفاظت از محیط زیست در پروژه های معدنی وضع کرده اند. اجرای برنامه های بازسازی و استفاده از فناوری های دوستدار محیط زیست می تواند به کاهش این اثرات کمک کند. - ایمنی و سلامت نیروی کار
ایمنی و سلامت کارگران یکی از مهم ترین دغدغه های مدیران پروژه های استخراج است. محیط های معدنی، به خصوص معادن زیرزمینی، خطرات بالقوه زیادی ازجمله ریزش تونل ها، نشت گازهای سمی، انفجارهای غیرمجاز و حوادث ناشی از تجهیزات سنگین دارند. علاوه بر این، ساعات کاری طولانی و شرایط دشوار محیطی می تواند به خستگی و کاهش بهره وری نیروی کار منجر شود. برای کاهش این خطرات، استفاده از تجهیزات ایمنی پیشرفته مانند حسگرهای گاز، تهویه مناسب و آموزش مداوم نیروی انسانی ضروری است. - تأمین نیروی انسانی متخصص
یکی دیگر از چالش های اساسی در عملیات استخراج معدن، کمبود نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده است. فرآیندهای استخراج به نیروی انسانی با تجربه و آموزش دیده نیاز دارند که بتوانند با ماشین آلات پیچیده کار کنند و داده های به دست آمده را به درستی تفسیر کنند. در بسیاری از مناطق معدنی دور افتاده، دسترسی به نیروی متخصص دشوار است و گاهی شرکت ها مجبور می شوند نیروی متخصص را از شهرهای دیگر جذب کنند. برگزاری دوره های آموزشی تخصصی و همکاری با دانشگاه ها می تواند به رفع این چالش کمک کند.
کلام آخر
این مقاله توسط تیم تولید محتوای شرکت تیمسکو، تهیه و تولید شده است. عملیات استخراج به عنوان یکی از حیاتی ترین مراحل معدن کاری، نیازمند برنامه ریزی دقیق، استفاده از فناوری های نوین و مدیریت بهینه منابع است. چالش هایی مانند هزینه های بالا و مسائل زیست محیطی تنها با استفاده از فناوری های پیشرفته و نظارت صحیح قابل کنترل هستند.
شرکت تیمسکو با مدیریت عماد مهدی‌فر و تیمی متخصص، تجربه های موفقی در پروژه های استخراج معدنی به دست آورده و همواره به دنبال بهینه سازی فرآیندها و کاهش چالش های پیش روی این صنعت است. برای آشنایی بیشتر با خدمات تیمسکو، به وب‌سایت تیمسکو مراجعه کنید.
