عماد مهدی‌فر کارشناس صنعت معدن در خبرگزاری ایسنا نوشت: اگر به اخبار انتخابات ریاست جمهوری توجه کنید، یک نکته مشابه درباره همه کاندیداها صدق می‌کند؛ برای هیچکدام‌شان صنعت معدن جایگاهی ندارد. سخنان کاندیداها و دیدارهای آنها را مرور کنید تا بهتر متوجه شوید؛ دیدار با معلمان، سخنرانی درباره بورس، اظهار نظر درباره خودروسازی، مصاحبه درباره مذاکرات هسته‌ای، توییت درباره فروش نفت و …
آیا در هیچکدام از این سخنرانی‌ها و توییت‌ها و اظهارنظرها، اثری از آینده و وضعیت صنعت معدن می‌بینید؟ به خاطر بیاورید زمانی که در جریان یکی از مناظره‌های انتخابات در دوره‌های قبل، وقتی عکس یک معدن را برای کاندیداها نمایش دادند، نمی‌دانستند عکس کجاست و نخستین کاندیدا پاسخ داده بود که «این یک دره برای جذب توریست است»؛ یعنی حتی متوجه تفاوت دره‌های توریستی مثل گرندکنیون با یک معدن مس نبودند! اگرچه همان مسئله در جریان آن انتخابات به تمسخر حامیان کاندیداها علیه یکدیگر منجر شد، اما در بطن ماجرا نشان می‌داد نگاه مدیران ارشد کشور به صنعتی که بعد از نفت و ساخت‌وساز، بیشترین گردش مالی را در کشور دارد، چگونه است. با همین پیش‌فرض تلخ در این مطلب قرار است به این نکته پرداخته شود که وظیفه رئیس جمهور آینده چیست؟
1) بازدید دوره‌ای رئیس جمهور از معادن
تجربه ثابت کرده تا یک صنعت از نزدیک دیده نشود، مشکلات آن درک نخواهد شد. برخی معادن در ایران نبض اقتصاد ایران هستند؛ معادنی چون گل‌گهر، سرچشمه، سونگون، میدوک، چادرملو و زرشوران مهمترین معادن ایران هستند که خوب است رئیس جمهور آینده برنامه دقیقی برای بازدید از آنها داشته باشد. رها بودن همین معادن، اتفاقاتی نظیر فساد عظیم مس سرچشمه در فوتبال یا برکناری شبانه پیمانکار زرشوران برای جایگزینی نیروی خودی را رقم زد که پیامدهای سنگینی به همراه داشت.
2) انتخاب دستیار ویژه رئیس جمهور در صنعت معدن
همانگونه که رئیس جمهور در امور سیاسی یا فرهنگی و دیمی مشاور و دستیار ویژه دارد، چه خوب است که برای اقتصاد هم به صورت تخصصی همین اتفاق رخ دهد و برای حوزه‌های اصلی مثل معدن که نقش پررنگی در اقتصاد کشور دارند، یک دستیار ویژه انتخاب شود که بتواند در تصمیمات اقتصادی رئیس جمهور اثر بگذارد.
3) آزادسازی واردات ماشین‌آلات معدن
چنانچه می‌دانید میانگین عمر ماشین‌آلات معدن در ایران 30 سال است و کمپانی‌های بزرگ سازنده ماشین‌آلات معدن هم عمدتا مشکل با تحریم مواجه هستند و امکان خرید از نمایندگی‌های آن وجود ندارد. با توجه به اینکه ماشین‌آلات بزرگ صنعتی جزو کالاهای استراتژیک نیستند که بگوییم در داخل ساخته می‌شوند، پیشنهاد مشخص این است که دولت آینده دست‌کم در یک مقطع دو ساله (نصف عمر یک دوره دولت) اجازه واردات ماشین‌آلات معدن با شرایط ویژه (مثلا تخفیف‌های گمرکی یا تسهیل فرآیند واردات) را صادر کند تا خوش‌بین باشیم که بتوان در این بازه زمانی بخشی از ناوگان صنعت معدن کشور نوسازی شود.
4) بررسی واگذاری‌های فله‌ای معدن کشور
رئیس جمهور آینده یکبار تکلیف واگذاری‌های یکجای معادن کشور را بررسی کند و حقوق مالکانه‌ای که بابت این واگذاری‌ها دریافت می‌کند، به دقت آنالیز کند تا مشخص شود چقدر از سرمایه کشور به بیت‌المال می‌رسد و چقدر از آن به جیب افراد خاص می‌رود.
5) رئیس جمهور جلوی آیین‌نامه‌های خلق‌الساعه را بگیرد
یکی از مشکلات بزرگ در صنعت معدن این است که فعالان این حوزه به شکل عجیبی با قوانین خلق‌الساعه مواجه هستند؛ به این صورت که هر روز صبح را باید با این انتظار آغاز کرد که بخشنامه جدید چیست و چه خواب تازه‌ای برای این صنعت دیده شده است. نمونه این تصمیمات کم نیست؛ به خاطر بیاورید یک زمان شیوه واگذاری معادن عوض شد، مدیر بعدی ایمیدرو نیامده قانون را عوض کرد؛ تفکیک وزارتخانه هم ماجرای دردناک دیگری بود که آنهمه هزینه برای ادغام انجام شد و چند سال بعد دوباره طرح تفکیک روی میز گذاشته شد! این آمد و رفت‌ها و بلاتکلیفی‌ها نفس تولیدکنندگان را گرفت. ماجرای قانونگذاری برای سنگ‌های تزیینی داخلی هم به ضرب‌المثل تبدیل شد وقتی دولت فکر کرد اگر عوارض صادراتی روی این محصول بگذارد، معدن‌داران محصول خود را به سنگبری‌های داخلی خواهند داد، لذا یک شبه تعرفه‌ای سنگین روی صادارت این محصولات وضع كرد، اما حاصل آن شد که معدنکاران توان حضور در بازارهای صادراتی که تازه در حال گسترش بود را نیز از دست داده و در عرض یک سال علاوه بر سنگبری‌ها، معادن هم دچار رکود و تعطیلی شدند! ای کاش رئیس جمهور آینده جلوی این بی‌ثباتی و تصمیمات یک‌شبه را بگیرد.
6) تکلیف به بانک‌ها برای حمایت از صنعت معدن
اگرچه یکی از مشکلات فعالان معدن، به روز نبودن تجهیزات و ماشین‌آلات معدن است، اما مشکل بزرگتر کمبود نقدینگی یا به عبارت دقیق‌تر فقدان نقدینگی آنهاست چراکه عمده سرمایه‌های نقدی معمولا صرف هزینه‌هایی چون تعمیرات و اورهال ماشین‌آلات یا حقوق و دستمزدها می‌شود و واقعیت این است که کم هستند شرکت‌هایی که در لحظه توان نوسازی داشته باشند. حمایت بانکی و ارائه تسهیلات بانکی به منظور نوسازی ماشین‌آلات با وام‌های کم‌بهره یا بلندمدت یکی از بزرگترین کمک‌هایی است که دولت می‌تواند به صنعت معدن کشور بکند.
